Abstract


DESTANCILIK GELENEĞİ VE SİVAS HALK DESTANCILARI

Edebiyatımızda destanlar, millî destanlar ve halk destanları olmak üzere iki şekilde ele alınır. Millî destanlar; milletlerin din, fazilet ve kahramanlık maceralarını konu alan millî karakterli uzun manzum hikâyelerdir. Halk destanları ise; halk şairlerinin farklı konuları şiirlerinde işleyerek oluşturdukları destanlardır. Çalışmanın konusu ise halk destancılığıdır. Halk destanları, geçmişten günümüze halk şairlerinin şiirleri arasında yer verilmiş bir türdür. Halk destanlarının asker, dulavrat, dua, hastalık, hayvan, iki evli, kahramanlık, karı-koca, kıtlık, memleket, meyve, namaz, öğüt, savaş, yaş gibi birçok konusu vardır. Halk destancılığı XX. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra özellikle İstanbul gibi büyük illerde âşıkların kahvehanelerde şiir okumasıyla başlamıştır. Sonrasında âşıkların bu şiirleri bastırarak halkın yoğun olduğu mekânlarda satarak para kazanmaları halk destancılığının yolunu açmıştır. Destancılar memleketlerinde ve ülkede olup biten olayları şiirlerinde anlatmış, yeri gelmiş kendinden de bir şeyler katarak ilgiyi artırmaya yönelik yorumlardan da geri durmamışlardır. Destanlar, matbaalarda A4 kâğıdından biraz daha büyük kâğıtlara 1000 adet hatta 5000 adet bastırılmak suretiyle halka açık mekânlarda satılmıştır. Bu yerler genellikle; meydanlar, cami önleri, pazar yerleri, seyahat esnasında trenler ve tren garları gibi mekânlardır.  Bu gelenek 1980‘li yılların başına kadar icra edilmiştir. Destancılık; şiir söyleme kabiliyeti, halkı etrafında toplayacak bir sese sahip olma ve makam bilme gibi vasıflar isteyen bir meslektir. Bu vasıflara sahip olanlar destancılığı uzun yıllar yapmıştır. Seksenli yıllara kadar rağbet görmüş bu gelenek, bu tarihten sonra kitle iletişim araçlarının yaygınlaşmasıyla kendine alan bulamamıştır. Çalışma, destancılık geleneği ve Sivas’ta destancılık geleneğinin tespit edilen icracıları hakkında bilgileri ihtiva etmektedir. Sivas halk destancıları iki başlık altında ele alınmıştır. Birincisi sadece destan şiiri yazıp satan Halk Destancıları; ikincisi de Halk Şairi Destancıları ki, bunlar halk şiiri sahasında şiirleri olan bununla birlikte bir süreliğine de olsa destan yazıp satan kimselerdir.



Keywords

 Destan, destancılık geleneği, Sivas halk destancıları.





References