KIBRIS’TA ANLATILAN “HACI MEHMET BUBA İLE LALASI” EFSANESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

AN ASSESSMENT ABOUT A LEGEND NAMED “HACI MEHMET BUBA AND LALASI” WHICH NARRATED IN CYPRUS

KIBRIS’TA ANLATILAN “HACI MEHMET BUBA İLE LALASI” EFSANESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

 
Author : Esma ŞİMŞEK    
Type :
Printing Year : 6
Number : 20
Page : 105-115
DOI Number: :
Cite : Esma ŞİMŞEK , (6). KIBRIS’TA ANLATILAN “HACI MEHMET BUBA İLE LALASI” EFSANESİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 20, p. 105-115. Doi: .
    


Summary
Evrensel bir yapıya sahip olan efsaneler, anlatıldığı bölgenin çeşitli kültürel özellikleriyle bütünleşerek millîleşirler. Bu bağlamda, Kıbrıs’ta anlatılmakta olan “Hacı Mehmet Buba ve Lalası” efsanesi değerlendirildiğinde, aynı metnin farklı isimlere bağlı olarak yurdumuzun dört bir yanında anlatıldığı görülmektedir. Efsane ayrıca, Bosna-Hersek’te “Evliya Hizmetçi Kız”, Polanya’da ise “Evliya Kontuş” adları ile de anlatılmaktadır. Efsanenin değişik bölgelerde anlatılan varyantlarında görülen ortak noktalar şunlardır: 1. Ağa (bey, efendi, patron) hacca veya uzak bir yere gider. 2. Evin hanımı, ağanın sevdiği bir yiyeceği pişirir. 3. Keramet sahibi olan hizmetkâr (çoban, lala), tayyi zaman – tayyi mekân olayına bağlı olarak, ağasının canının istediği yiyeceği, ona sıcak sıcak götürür. 4. Memlekete dönen ağanın, yiyeceğin kabını getirmesiyle hizmetkârın kerameti ortaya çıkar. Anadolu sahasında çok yaygın olan ve maddi gücü temsil eden ağa ile manevi gücü temsil eden hizmetkârın macerasının konu edildiği bu efsanelerdeki belirgin farklar ise, hizmetkârın / çobanın adı, olayın geçtiği bölge ve bölgenin kültürel yapısına göre götürülen yiyeceğin (helva, süt, köfte, içli köfte, dolma, mantı vs.) çeşididir. Bu çalışmada, Kıbrıs’ta anlatılmakta olan “Hacı Mehmet Buba ve Lalası” efsanesi, Anadaolu ve diğer Türk boylarında anlatılan varyantları ile mukayese edilerek, bir anlatının, farklı coğrafyalarda yaşayan, ancak aynı kültürel yapıya sahip olan topluluklar arasındaki birleştirici gücü değerlendirilecektir.

Keywords
efsane, keramet, velî, hacca gitme

Abstract
Legends which have universal structure integrating with the various cultural characteristics of the region and being nationalized. In this context the legend named “Hacı Mehmet Buba ile Lalası” which was told in Cyprus considering, it shows the same text is narrated in different names on each side of our country. This legend is also narrated in Bosnia-Herzegovina with the name of “Evliya Hizmetçi Kız” in case in Poland narrated with the name of “Evliya Kontuş”. The commonalities of this legend’s variants which are told in different regions are: 1. Agha (Lord, master, boss) goes to hajj or a remote place. 2. The lady of the house cook a food which agha like. 3. The servant (shepherd, lala) who has a miracle is teleported and takes a hot food to his agha. 4. When the agha return to his country with the food plate, the servant’s miracle is appeared. The differences of this legends which are very popular in Anatolian region and entreated the agha who symbolise of financial power and entreated the servant who symbolise of inner power are; the name of servant, the region where the legend narrated and the food which is taken by servant is different (candy, milk, dumplings, stuffed dumplings, stuffed ravioli etc.) because of the region’s cultural structure. In this article, the legend named “Hacı Mehmet Buba ile Lalası” which was narrated in Cyprus will be compared with the variants of the legend which narrated in Anatolia and Turkish tribes and a narrative of living in different countries, but the unifying force between the communities that have the same cultural background will be considered.

Keywords
Legend, miracle, saint, pilgrimage.