|
|
|
Author
|
:
Fahri DAĞI
|
|
|
Type |
:
|
|
Printing Year |
:
6
|
|
Number |
:
20
|
|
Page |
:
116-134
|
|
DOI Number: |
:
|
| Cite : |
Fahri DAĞI , (6). Balbal Dikme Geleneğine Anadolu’da Bir Örnek: Hz. Ökkeş Balbalları ve Balballar Üzerine Yeni Bir Yaklaşım. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 20, p. 116-134. Doi: .
|
|
|
Summary
Türkler, tarihleri boyunca olduğu gibi bu gün de çok geniş bir coğrafyada yaşamaya devam etmektedirler. Köklü bir kültüre sahip olan Türkler, gittikleri yerlere kendi kültürlerini götürmüşler ve yüzyıllar geçse de bu eski kültürlerini yaşatmaya devam etmişlerdir. Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde bulunan ve Gaziantep’e 67 km, Kahramanmaraş’a 62 km uzaklıkta olan Hz. Ökkeşiye (Ukkaşe) türbesi ve çevresinde dağ, atalar, ağaç ve taş kültü çok canlı bir şekilde yaşamaktadır.
Sahabeden olduğuna inanılan ve Hz. Peygamberin, peygamberlik mührünü gördüğü için cennetle müjdelenen Hz. Ökkeş, bölge halkı tarafından çok sevilmekte ve her evde neredeyse bir erkek çocuğun adı Ökkeş konulmaktadır. Taş ile atalar kültü arasında yakın bir ilgi vardır. Türklerde atalar kültüyle birlikte görülen mezar kültü, tarihin eski dönemlerinden günümüze çok az değişikliğe uğrayarak gelmiştir. Özellikle kutsal kişilerin mezarları etrafında çeşitli ritüeller uygulanmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden ve en çok tartışılanlardan birisi hiç şüphesiz balbal denilen mezarların doğu ve kuzeyine dikilen şekilsiz taşlardır.
İlk örnekleri Tunç Çağında görülen balbalların 6.-13. yüzyıllar arasında oldukça yaygın bir şekilde kült merkezlerine ve alp kurganlarına dikildiği bilinmektedir. Günümüzde balbal dikme geleneğinin kaybolduğu sanılsa da aslında Anadolu’da yaşamaya devam etmektedir. Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde bulunan Hz. Ökkeş’in türbesi etrafında yüzlerce balbal (dikili taş) bulunmaktadır. Bu dikili taşların fonksiyonları Göktürkler döneminde dikilen balballardan nerdeyse farksızdır.
Keywords
Balbal, taş üstüne taş dikme, alp, Hz. Ökkeş, inanç.
Abstract
The Turks have been living on a wide area throughout history. They have had a long-established culture and taken their own cultures with them wherever they go as they keep them alive even after centuries. Hz. Ökkeşiye (Ukkaşe) mausoleum located in the town of Nurdağı, Gaziantep, the distance of which is 67 km to Gaziantep and 62 km to Kahramanmaraş; and the mountain, ancestry, tree and stone cults have still been existing quite livingly. Hz. Ökkeş, who has been believed to be one of the companions of Hz. Muhammed and was heralded with Heaven as he had seen the prophethood seal; is a beloved figure by the common folk and almost all of the households have a son named Ökkeş. There is a close link between stone and ancestry cults. The grave cult of the Turks, along with ancestry cult, has survived with minor variations for ages. Specially, various rituals have been performed around the graves of sainted figures. One of the foremost and most disputable ones are, undoubtedly, the shapeless stones, named headstones, which were erected towards the east and north directions of the graves. The headstones, the first examples of which were noticed in Bronze Age, are known to have been erected widely on cult centers and hero cairns between the 6th-13th centuries. Although erecting headstones tradition is presumed to be dead in our day, it virtually keeps on existing in Anatolia. There are hundreds of headstones (obelisks) around the mausoleum of Hz. Ökkeş in Nurdağı, Gaziantep. The functions of these obelisks are pretty much the same compared with the headstones erected in Gokturk Period.
Keywords
Headstone, erecting stone on stone, hero, Hz. Ökkeş, faith.